زنان در کلیسا

آیا زنان می توانند در کلیسا خدمت کنند؟ کلام خدا چه می گوید؟

 حضور زنان در عرصه های مختلف اجتماعی همواره در طول تاریخ مباحثی را به دنبال داشته است و البته با توجه به فرهنگ جوامع ، این حضور تحت تاثیر قرار گرفته است به نوعی که یا سعی در برابری با مردان بوده  یا با اعمال محدودیتها همراه شده و یا ممنوع بوده است .

این نگرش و برخورد با زنان وارد کلیسا نیز شده است ، بطوریکه در بعضی از کلیساها خدمت زنان به غیر از خدمتهای بسیار جزیی تقریبا امکان پذیر نیست و در بعضی،  زنان به غیر از شبانی و رهبری می توانند سایر خدمتها را انجام دهند ، در بعضی از کلیساها نیز زنان دوش به دوش مردان می توانند در هر عرصه خدمتی حاضر شوند .

اما آیا واقعا کتاب مقدس برای اقتدار روحانی و جایگاه زنان مرتبه ای پایین تر از مردان در نظر گرفته است ؟ آیا طبق بعضی از آیات کتاب مقدس ، زنان اجازه رهبری بر مردان را ندارند؟ چرا علیرغم ادعای تساوی حقوق زنان و مردان ، دوباره در کلیسا به نظر می رسد که به شکل ظریفی این تفاوت در نوع خدمت دیده می شود ؟

 به نظر می رسد در مسح ایمانداران توسط خدا ، فارغ از جنسیت تفاوتی وجود ندارد و حتی در گفتار خدا در مورد نجات و مسح  ، صحبتی از جنسیت مشاهده نمی شود ،  پس زنان نیز می توانند در کلیسا مانند مردان خدمت کنند ، هرچند لازم است با گوش دادن به صدای روح القدس و توجه به ماموریت بزرگ که همان نجات انسانهاست ، مسیر اعتدال انتخاب شود و بر همگان این اعتدال آشکار گردد ، چون مطابق فیلیپیان 4 : 5  ، “اعتدال شما بر جمیع مردم معروف شود ، خداوند نزدیک است.”

خدمت زنان در عهد عتیق

    قبل از اینکه به مطالبی در خصوص خدمت زنان در عهد عتیق پرداخته شود ، لازم است به آفرینش و خلقت انسان نگاه شود . در پیدایش باب 1 آیه 26 و 27 کلام خدا می فرماید : “انسان را به صورت خود و شبیه خودمان بسازیم و او برماهیان دریا و بر پرندگان آسمان و بر چارپایان و بر همه زمین و همه خزندگانی که بر زمین می خزند ، فرمان براند . پس خدا انسان را به صورت خود آفرید ، او را به صورت خدا آفرید ، ایشان را مرد و زن آفرید.”

با توجه به این آیات ، هیچ تفاوتی بین خلقت مرد و زن نیست و خدا هر دو را به شباهت خود آفریده است ، پس خود خداوند جایگاهی پایین تر برای زن قرار نداده و زن کاملا با مرد برابر است ، همچنین در باب 2 آیه 18 نیز،  زن را معاون ویاور مرد قرار می دهد و در واقع نشان می دهد که ضمن برابری ، آنها نقشهای متفاوت دارند.

بعضی از مخالفان برابری زن و مرد ، ضمن اشاره به سقوط انسان ، زن را مسئول سقوط معرفی می کنند ، این در حالی است که خدا هم مرد و زن یعنی آدم و حوا را گناهکار اعلام کرد و از باغ عدن بیرون نمود ، حتی در باب 2 آیه 15 خدا از آدم میخواهدکه باغ را محافظت کند و عدم محافظت او از باغ و حوا نیز نوعی سهل انگاری است.

پس طبق آیات مطرح شده ، زن و مرد در برابری خلق شدند و هردو گناه کردند و از باغ عدن رانده شدند، پس قراردادن جایگاه پایین تر نمی تواند تفسیر درستی از کتاب مقدس باشد.

اما در عهد عتیق علاوه بر حضور زنان در مقام رهبری و داوری قوم اسرائیل و حتی در مقام نبوت ، به خدمت آنها در معبد نیز اشاره می گردد که می توان به خروج باب 38 آیه 8 اشاره نمود که کلام خدا می فرماید :”حوض برنجین را با پایه های برنجین آن از آینه های بانوانی ساختند که به در خیمه ملاقات خدمت می کردند”.

همچنین می توان به زنانی چون مریم خواهر موسی که نبیه بود و به دبوره داور و حلده نبیه اشاره نمود . در خروج باب 8 آیه 20 به سرود مریم و دف زدن او با سایر زنان بعد از خروج از مصر اشاره می شود و همچنین در مزمور 68 آیه 11 در مورد همین رخداد چنین نوشته شده  :” خداوندگار فرمان را صادر می کند و زنانی که بشارت می آورند سپاه عظیمی هستند” .

دبورا داوری است که در بابهای 4 و 5 کتاب داوران از داوری او بر قوم اسرائیل سخن گفته می شود و کلمه ای که در عبری برای داوری استفاده می شود همان کلمه ای است که برای موسی بکار برده شده است و در دوم پادشاهان باب 22 از اقتدار حلده نبیه سخن گفته می شود که در زمان یوشیا ، کاهنان برای طلب هدایت خدا به سوی او می روند .

در امثال باب 31 و آیات 10 تا 31 از زن شایسته و حکیم سخن گفته می شود که فعالیت زیادی برای رفع احتیاجات خانواده می کند و فراموش نشود که این مطالب مربوط به زمانی است که در میان اقوام هیچ جایگاهی برای زنان وجود نداشت .اما باید دید که بعد از آمدن عیسی مسیح چه تغییری در جایگاه و خــدمت زنان اتفاق می افتد.

خدمت زنان در عهد جدید

رفتار عیسی مسیح با زنان

    در دوران عیسی مسیح ، فرهنگ مرد سالاری بر جامعه حاکم بود به خصوص درمیان یهودیان که باورها و تفسیرهایی اشتباهی از عهد عتیق در مورد زنان وجود داشت ، بنابراین رفتارعیسی مسیح با زنان عجیب و انقلابی بود . حضور شاگردان زن در کنار او که برای ربی های یهودی غیر قابل بود ، نشان ازنگرش حقیقی خدا به زنان است .

عیسی مسیح در کمک و رافت به زنان تفاوتی با مردان قائل نبود ، در متی باب 9 آیه 20 زن مبتلا به خونریزی که در یهود نجس محسوب می شد با ایمان ، به مسیح جهت شفا دست می زند و جالب اینکه نه تنها مسیح با او بر خورد نمی کند ، بلکه ایمان آن زن را می ستاید .

در ارتباط با اخراج ارواح خبیث و بخشوده شدن زن گنهکار و زانی که در جامعه منفور بود با محبت برخورد می کند ، با مریم  و مرتا خواهران ایلعاذر ارتباط نزدیک دارد و گفتگوی او با زن سامری در یوحنا باب 4 جنجالی است ، چون سامریان با یهودیان ارتباط خوبی نداشتند ولی عیسی مسیح ضمن صحبت با زن سامری ، او را تعلیم می دهد و آن زن پیغام نجات او را به شهر می برد.

پس عیسی تفاوتی بین زنان و مردان نمی گذاشت ، در اینجا شاید سئوال شود که پس چرا رسولان همه مرد بودند ؟ فراموش نشود که در آن زمان تعلیم زنان مورد قبول نبود و یا شاید اغلب دسترسی به آموزش نداشتند ، همچنین شرایط جامعه مشکلاتی را برای زنان ایجاد می کرد که مردان خطر کمتر و پذیرش بیشتری در جامعه داشتند و باید شرایط برای حضور زنان آماده می گشت. بعد از مصلوب شدن عیسی مسیح ، او به اولین کسی که در قیام ظاهر شد ، مریم بود و بعد از صعودش ، عرصه جدیدی برای زنان در کلیسای اولیه ایجاد شد.

زنان در کلیسای اولیه

   بعد از صعود عیسی مسیح به آسمان ، شاگردان منتظر نزول روح القدس بوده و در بالاخانه جمع بودند . در اعمال رسولان باب 1 آیه 14 چنین می خوانیم : “ایشان همگی به همراه زنان و نیز مریم مادر عیسی و برادران او یکدل به تمامی وقت خود را وقف دعا کردند ” .

در این آیه حضور زنان نشان از فضایی است که آنان بدون حس تفاوت با مردان در بالاخانه حضور داشتند و شاید این آیه و رخداد روز پنطیکاست بسیار مهم باشد که روح خدا و قوت او ، به تساوی بر زنان و مردان آمد ، چون کلام خدا در باب 2 اعمال آیه 4 از پری همه شاگردان سخن می گوید .

در ادامه در اعمال باب 21 آیه 9 نبوت کردن دختران فیلپس اعلام می شود ، پرسکله زنی است  که نامش جلوتر از همسرش اکیلا در کمک به پولس دیده می شود . در رومیان 16 ، فیبی خادمه کلیساست ، مریم برای کلیسا زحمت بسیار کشیده و یونیاس زنی که یک رسول است .

طریفینا و طریفوسا و پِرسیس زن ایرانی  ، همه اینها نشان از حضور فعال زنان در نقشهای مختلف در کلیسا می باشد که همکاران و دوستان پولس بودند. اما چرا اکنون متفکرین و دانشمندان مسیحی در خدمت زنان اتفاق نظر ندارند ، شاید این موضوع ریشه در فرهنگ و یا سنت و یا برخی آیات در رسالات پولس داشته باشد .

عوامل موثر بر نظرات مخالف در خدمت زنان

 شاید بتوان از سه عامل مهم فرهنگ ، سنت های کلیسایی و تفسیر نادرست از آیات بحث برانگیز پولس در رسالاتش نام برد .

یکی از بخشهای مهم فرهنگ در هر جامعه ای ، جایگاه تعریف شده برای  زنان  و مردان است . خدمت زنان بطور یکسان با مردان و یا با محدودیت ویا ممنوعیت آن می تواند به نوعی نفوذ فرهنگی یک جامعه در کلیسا باشد ،  هر چند در بعضی از جوامع حتی با اعلام برابری زنان ، باز هم برای زنان محدودیتی در کلیسا دیده می شود و کلیساهایی که تفاوت قائل نمی شوند زیاد نیستند.

در بعضی از جوامع چون برای زن جایگاه مناسب و صحیحی وجود ندارد ، همین موضوع به کلیسا نیز رسوخ کرده است ،  در حالیکه یک کلیسا باید با فرهنگ کتاب مقدس حرکت کند و فرهنگ مطابق با کلام را جذب و فرهنگ مخالف با معیارهای کلام را تبدیل کند .

همچنین در کتاب زنان و مردان در کلیسا نوشته ساندر سخنانی از پدران و آبای کلیسا چون ترتولیان ، اسقف آمبروز ، آگوستین و آکوئیناس وجود دارد که جایگاه زن را پایین تر از مردان قرار می دهد واینکه زنان نمی توانند در کلیسا خدمت کنند ، البته توجه داشته شود که هر چند سنت قابل احترام است اما بالاتر از کلام خدا نیست و در این سنت هم نظراتی از پدران کلیسا دیده می شود که وابسته به زمان و مکان بوده است.

اما آیات بحث برانگیز پولس شاید مهمترین قسمت مورد اشاره توسط مخالفان خدمت زنان باشد ، پولس در اول قرنتیان باب 14 آیات 34 و 35 می گوید : ” زنان باید در کلیسا خاموش بمانند. آنان مجاز به سخن گفتن نیستند، بلکه باید چنانکه شریعت می‌گوید، مطیع باشند. اگر دربارۀ مطلبی سؤالی دارند، از شوهر خود در خانه بپرسند؛ زیرا برای زن شایسته نیست در کلیسا سخن بگوید. ” ، پولس در این دو آیه تاکید دارد که زنان نباید در کلیسا سخن بگویند بلکه باید مطیع شوهر باشند و اگرسئوالی دارند از شوهر خویش در منزل بپرسند !

به نظر می رسد که این یک تفسیر سطحی ازاین آیات باشد . چون بسیاری از متفکرین بر این باورند که وقتی پولس در غلاطیان باب 3 آیه 28 از برابری مرد و زن سخن می گوید ، در اینجا نمی خواهد برتری اقتدار روحانی مردان را بر زنان اعلام کند و این آیات اساس یک تعلیم الهیاتی نیست ، بلکه پولس بر اساس فرهنگ حاکم بر قرنتس و برقراری نظم در کلیسا و احترام و سلسله مراتب کلیسایی سخن می گوید ، هر چند این نظریه هم وجود دارد که چون در گذشته امکان آموزش برای زنان در مقابل مردان بسیار کم بوده است ،  بنابراین زنان از نظر سواد آموزی در مرتبه پایین تری بودند و لازم بود که از این لحاظ رشد کنند .

در اول تیموتائوس باب 2 : 12 پولس می گوید : “زن را اجازه نمی‌دهم که تعلیم دهد یا بر مرد مسلّط شود؛ بلکه باید آرام باشد.” گروهی این آیه را به عنوان مرجعی برای عدم اجازه زنان برای تعلیم می دانند، اما عده ای ضمن مورد اشاره قرار دادن همکاران زن پولس در رومیان باب 16، عنوان می کنند که با توجه به آیات قبل و بعد در این رساله ، پولس با توجه به شرایط و فرهنگ حاکم بر افسس چنین می گوید و سعی دارد تا سلسله مراتب و احترام کلیسایی را حفظ کند وهمچنین زنان به لحاظ آموزش نیز امکان کمتری را نسبت به مردان داشتند وباید فرصتی برای تعلیم اولیه و آمادگی برای خدمت در نظرمیگرفتند .

در اول قرنتیان باب 11 آیات 5 تا 7 پولس می گوید : “و هر زنی که سرنپوشیده دعا یا نبوّت کند، سر خود را بی‌حرمت کرده است؛ این کار او درست مانند این است که سر خود را تراشیده باشد. اگر زنی سر خود را نمی‌پوشاند، پس اصلاً موهای خود را بچیند؛ و اگر برای زن شرم‌آور است که موهایش را بچیند یا بتراشد، پس باید سر خود را بپوشاند. مرد نباید سر خود را بپوشاند، زیرا او صورت و جلال خداست؛ امّا زن، جلالِ مرد است” .

شاید قسمت اول این آیات که پولس درباره دعا کردن و نبوت زنان سخن می گوید ، مخالف با باب 14 آیات 34 و 35 باشد که پولس عنوان می کند که زن نباید سخن بگوید ، اما همانظور که ذکر شد موضوع رعایت نظم و احترام به سلسله مراتب روحانی در کلیسا بوده است و البته فرهنگ حاکم بر قرنتس و اما اینجا در مورد پوشیده بودن سر زنان ،  وجود معابد بت پرستی در قرنتس و کاهنان زن فاحشه در این مکانها که سر خود را برهنه می کردند و یا می تراشیدند و به لحاظ احتماعی زن فاسد به شمار می رفتند دلیل گفتار پولس عنوان می شود ، همچنین با رشد کلیسا تعدادی از این زنان به کلیسا پیوسته بودند و پولس نمی خواست که شباهت فیزیکی بین کلیسا و این معابد ایجاد شود و سعی داشت همان فرهنگ حاکم که زنان سر خود را می پوشاندند ، برای حفظ حریم کلیسا رعایت گردد.

اما زنان نباید فراموش کنند که نجات جان انسانها بالاتر از هر چیزی است ، منظور اینکه این موضوع از برقراری جایگاه یکسان خدمت برای زن و مرد مهم تر است ، شاید یک زن واقعا مسح ویژه ای داشته باشد و به مکانی قدم بگذارد که به لحاظ فرهنگی و اجتماعی این پذیرش برای خدمت او اندک باشد ، بنابراین ضمن توجه به این موضوع که هیچ چیزی نباید آزادی مسیحی او را مطابق غلاطیان 5 مانع شود ، مطابق اول قرنتیان باب 10 نیز ، این موضوع نباید باعث دور شدن افراد از نجات گردد.

خدمت زنان در حال حاضر

   شاید بتوان گفت در حال حاضر برای خدمت زنان شرایط بهتر شده است ، ولی هنوز هم این تفاوتها به خصوص در کلیساهای نوپا در بعضی کشورها دیده می شود . می توان به قدرت گفت که روح القدس در مسح افراد به جنسیت نگاه نمی کند و افراد را مسح می کند و اگر زنی مسح خدمت دارد هیچ انسانی نمی تواند مانع آن باشد .

اگر خدمت تعلیم ، شبانی و رهبری همان قوت و اقتدار روح القدس است ، پس کلیسا باید به آن مسح و البته روح القدس احترام بگذارد و اگر مسح واقعی است ، اثرات روحانی آن برای همگان مشهود خواهد بود و همگان آن را تصدیق خواهند کرد و مبارزه با آن ، مبارزه با اراده خداست.

اما زنان نباید فراموش کنند که نجات جان انسانها بالاتر از هر چیزی است ، منظور اینکه این موضوع از برقراری جایگاه یکسان خدمت برای زن و مرد مهم تر است ، شاید یک زن واقعا مسح ویژه ای داشته باشد و به مکانی قدم بگذارد که به لحاظ فرهنگی و اجتماعی این پذیرش برای خدمت او اندک باشد ، بنابراین ضمن توجه به این موضوع که هیچ چیزی نباید آزادی مسیحی او را مطابق غلاطیان 5 مانع شود ، مطابق اول قرنتیان باب 10 نیز ، این موضوع نباید باعث دور شدن افراد از نجات گردد. ضعفهای فرهنگی در هر جامعه باید با سعه صدر و در مرور زمان با کمک روح القدس تبدیل و مطابق کلام خدا گردد.

همچنین زنان باید مطابق اول تیموتائوس باب 2 آیات 9 و 10 پوشش شایسته داشته باشند به طوریکه برازنده یک زن روحانی و فرزند خدا باشد که هر بیننده ای وقار ، نجابت و متانت را در آنان نظاره کند و هر شخصی با هر نوع تفکر و نگاهی بتواند به راحتی و آرامی ارتباط برقرار کند.

در آخر ، هیچ تفاوتی بین خلقت یک مرد و زن نیست و هر دو به شباهت خدا آفریده شده اند ، هر یک نقش و وظایف متفاوت در این دنیا دارند و اگر وارد کلیسا و نجات عظیم خدا شوند و مسح گردند، می توانند مطابق آن مسح خدمت کنند ، اگر به واقع آن را از خدا دریافت کرده باشند و اجازه ندادن فرصت خدمت به زنی که مسح و دعوت دارد ، به نوعی بی احترامی به روح القدس است.

اما زنان هم باید با فروتنی و هدایت روح القدس و با وقار و متانت با توجه به فرهنگهای حاکم بر جامعه حرکت کنند، البته نه اینکه این فرهنگها مانع خدمت آنها شوند بلکه با درایت و حکمت ، زمینه تبدیل را برای آن فرهنگها با استفاده از کلام خدا ، فراهم نمایند که این موضوع تنها در سایه اتحاد همه اعضاء در کلیسا میسر است و  عوض شدن فکر اعضاء و بدین ترتیب اعتدال کلیسا هم بر همه مردم  آشکار خواهد شد ،  چون خداوند نزدیک است و مهمترین موضوع جلال نام خداست.

فایلهای صوتی ذیل از دکتر ساسان توسلی در مورد نقش زنان در کلیساست ، امید است که این دروس به شما در خصوص نقش خواهران ایماندار در کلیسا و خدمت آنان کمک کند. آمین